انتخاب منابع سنتی در كلاس معكوس

یکی از بدفهمی‌ها درباره کلاس معکوس این است که یادگیری معکوس با استفاده از فیلم اتفاق می‌افتد. انگار که همه‌چیز در کلاس معکوس با تماشای فیلمی قبل از کلاس و انجام فعالیت در زمان کلاس گره‌خورده است. اگرچه اغلب معلمان در کلاس معکوس با همین شیوه کار خود را شروع می‌کنند اما به‌سرعت متوجه استفاده مفید از زمان کلاس می‌شوند و می‌فهمند اتفاق مهم کلاس معکوس، استفاده بهینه از زمان کلاس است؛ اما کدام اتفاق در کلاس معکوس، اهمیتی بیش از تولید و تهیه فیلم و استفاده از آن دارد؟

واضح است که محتوای آموزشی را با روش‌هایی به‌جز فیلم هم می‌توان به دانش‌آموزان منتقل کرد. آن‌ها می‌توانند کتاب‌های درسی خود یا حتی منابع برخط را مطالعه کنند؛ با پرس‌وجو و سؤال و جواب یاد بگیرند؛ آزمایش کنند و در یک‌کلام با استفاده از روش‌های مختلف بیاموزند.

در این مقاله، ابزاری را معرفی می‌کنیم که مکمل فیلم‌های آموزشی است و به معلمان کمک می‌کند و اطلاعات را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد. همچنین ایده و ابزارهایی را برای افزایش یادگیری و قدرت انتخاب دانش‌آموزان، ارائه می‌کنیم.

برخی از معلمان می‌گویند که پیش از طرح ایده کلاس معکوس، آن‌ها کلاس درس خود را به شیوه معکوس اداره می‌کرده‌اند‌ (درواقع ده‌ها سال). این معلمان در حقیقت از دانش‌آموزان می‌خواستند در خانه کتاب درسی را مطالعه کنند و وقتی در کلاس حاضر می‌شوند به مهارت‌های سطوح بالای تفکر دست‌یافته باشند.

از روش پیش‌مطالعه بیش از دو قرن است که استفاده می‌شود (روش تِیر[1] و روش کلاس چرخشی[2] و مانند این‌ها)؛ اما آیا این روش‌ها، همان روش کلاس معکوس است؟

ما، معلمان را از جدال لفظی بر سر این‌که آیا چیزی وارونه شده است، بر حذر می‌داریم. به نظر ما باید دید نیازهای دانش‌آموزان برآورده شده است یا نه. به لحاظ آموزشی تفاوت اندکی میان تعیین کتابی برای خواندن، فعالیت‌های تکمیلی، استفاده از فیلم یا پاورپوینت وجود دارد. تمام این فعالیت‌ها برای این است که دانش‌آموزان مهیا و آماده به سر کلاس بیایند. معکوس کردن کلاس با فیلم، فقط روشی است که ما را با فرهنگ سرشار از فیلم آشنا می‌کند.

کتاب‌های درسی

در اغلب مدارس هنوز کتاب‌های درسی از ابتدای سال، محور آموزش‌اند. اگرچه امروزه بسیاری از کتاب‌های درسی دیجیتالی شده‌اند، با وجود این هنوز کتاب درسی محسوب می‌شوند. البته ما قصد نداریم در مقابل کتاب‌های درسی موضع مخالف بگیریم.

کتاب درسی منبع باارزشی است که به دانش‌آموزان در یادگیری کمک می‌کند. اصل آن است که تماشای فیلم مانع مطالعه کتاب‌های درسی نشود. با وجود این باید درباره هر درسی، راهبردی فکر کرد. مطالعه کتاب درسی و تماشای فیلم باید به‌جای خود استفاده شوند.

خواندنی‌های دیگر

واضح است که کتاب‌های درسی نباید تنها منبع ارائه ‌شده برای مطالعه و تعامل با دانش‌آموزان باشد. ما برآنیم که دانش‌آموزان منابع دیگر مرتبط با موضوعات علمی را مطالعه کنند. دانش‌آموزان می‌توانند اطلاعات را از منابع مختلف بگیرند؛ منابع علمی برخط‌، مجلات علمی‌، نشریات عامه‌پسند که اکتشافات علمی تازه را عرضه می‌کنند؛ و صدالبته نشریات علمی. ‌

چون مفاهیم و واژگان این مقالات علمی‌، احیاناً در دسترس نیست، ممکن است دانش‌آموزان به خواندن محتوای پیچیده‌تری در کلاس‌ نیاز داشته باشند. در این مورد دانش‌آموزان به کمک فرد متخصص و مطلعی نیاز دارند که به آن‌ها در دستیابی به این محتوا در مقالات سطح بالاتر کمک کند.

سکلاس معکوس ایده‌آل: انتخاب

وقتی كه معلم کلاس سنتی بودم، درسم را به‌کل کلاس مطابق برنامه یاد می‌دادم. بعد آن‌ها به خانه می‌رفتند و تکالیف خود را انجام می‌دادند. بچه‌ها فقط با حضور در کلاس اطلاعات موردنیاز خود را به دست می‌آوردند.

زمانی که کلاس را معکوس می‌کنیم دانش‌آموزان اطلاعات موردنیاز خود را از طریق فیلم به دست می‌آورند. به دلایل بی‌شمار، روش کلاس معکوس بهتر از روش کلاس سنتی است. دریافت اطلاعات از طریق فیلم در کلاس معکوس تنها یک مسیر کسب اطلاعات است. در طول این سه سال که ما به شیوه معکوس، کلاس را اداره می‌کنیم متوجه شده‌ایم همه دانش‌آموزان، درس را با روش سخنرانی یا تماشای فیلم به‌خوبی یاد نمی‌گیرند. بهترین یادگیری با یکی از این دو روش اتفاق نمی‌افتد. ما به این نتیجه رسیدیم بهترین راه برای سازمان‌دهی کلاس معکوس، استفاده از روش‌های متعدد آموزشی است. ما به دانش‌آموزان فرصت انتخاب چگونگی یادگیری درس جدید را دادیم. ابتدا تعدادی از دانش‌آموزان را انتخاب کردیم و از آن‌ها پرسیدیم برای یادگیری محتوای جدید آموزشی از چه روشی استفاده می‌کنند؟ برخی دانش‌آموزان مطالعه کتاب درسی را مفیدترین روش می‌دانستند. برخی دیگر یادگیری با کمک فیلم را می‌پسندیدند؛ اما همچنان برخی از آن‌ها برای یادگیری، به سرمشق نیاز داشتند.

به‌جای تعیین متنی برای خواندن، یا دادن فیلم یا شبیه‌سازی برخط، ما پیشنهاد می‌کنیم به دانش‌آموزان فرصت‌های گوناگون انتخاب را بدهید.

دانش‌آموزی به نزد همکار من آمد و از او پرسید آیا می‌تواند به‌جای فیلم فقط کتاب را بخواند. روشن است که پاسخ مثبت بود. اگر دانش‌آموزان با مطالعه کتاب درسی بهتر یاد می‌گیرند، نیازی نیست معلم از آن‌ها بخواهد که فیلم ببینند. اگر دانش‌آموزان با مطالعه بهتر یاد می‌گیرند، اجازه بدهید مطالعه کنند. اگر آن‌ها با دیدن شبیه‌سازی برخط یادگیری بهتری دارند، به همین روش پیش بروید. شاید این مسئله کمی عجیب ‌و غریب و درهم‌ و برهم به نظر برسد اما دانش‌آموزان به‌طور طبیعی، اطلاعات را به صور مختلف دریافت می‌کنند. درنهایت شما به دانش‌آموزان منابع مختلفی بدهید تا آن‌ها قدرت انتخاب داشته باشند و در فرایند یادگیری، بیشتر درگیر شوند.

یکی از راه‌های اجرای کلاس معکوس، طراحی جدول انتخاب[3] است (جدول 1). این جدول طوری‌ طراحی‌شده است که دانش‌آموزان نتوانند فقط فعالیت‌های ساده را تكمیل كنند و از تكالیف سخت بگریزند. این جدول طوری طراحی‌شده است که دانش‌آموزان باید یک فعالیت دانشی، به دنبال آن فعالیتی کاربردی و در پی آن فعالیتی تحلیلی انجام دهند.

طراحی جدول انتخاب و فعالیت‌های متناظر آن، مستلزم صرف وقت زیادی است. بنابراین به معلمانی که به‌تازگی شیوه آموزشی کلاس معکوس را انتخاب کرده‌اند، استفاده از این جدول را پیشنهاد نمی‌کنیم.

اولویت نخست ما در آموزش معکوس، توسعه بایگانی فیلم و انجام فعالیت‌های باکیفیت در کلاس است؛ اما به‌عنوان معلمی که با روش کلاس معکوس همراه است استفاده از جدول انتخاب می‌تواند افزونه‌ای ارزشمند به کلاس باشد. سؤال دیگری که معمولاً در مورد کلاس معکوس پرسیده می‌شود این است: «اگر من نتوانم در کلاس از شیوه سخنرانی استفاده کنم، پس قرار است در کلاس چه‌کاری انجام دهم؟»

جدول 1

این مقاله برگرفته شده از: برگمن، جان و سامز، ارون (1396). یادگیری معكوس در ریاضیات، ترجمه محمد عطاران و مریم فرحمندخانقاه، تهران: مرآت

برای مطالعه بیشتر می‌توانید از طریق سایت shop.meraat.ir، این كتاب را تهیه نمایید.

1. Thayer Method ارتش آمریکا از روش تیر در آموزش استفاده می‌کند. این روش بر پنج اساس استوار است و تأکید آن بر ساختار درس و یادگیری یادگیرنده است. درس‌ها به‌نوعی طراحی‌شده‌اند که یادگیرنده را به چالش بطلبند، درعین‌حال ابزاری برای موفقیت در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. در این روش از سخنرانی به‌عنوان اولین ابزار تدریس استفاده نمی‌شود بلکه از ابزارهای گوناگون برای پاسخ به سؤالات بهره گرفته می‌شود. اگرچه یادگیرندگان از روش خودآموزی استفاده نمی‌کنند، روش تیر دانش آموزان را وامی‌دارد تا مسئولیت یادگیری را خود عهده‌دار شوند و معلمان ابزار پیشرفت فرایند یادگیری هستند.

[2]. Inverted classroom

[3]. Choice board

[4]. Higher order/hands- on activities

[5]. Worksheet (odd questions)

[6]. Worksheet (even questions)